Düşüncenin Okullaşması

‘Eleştirel Kitle’ Niçin Önemlidir?

Düşüncenin okullaşmasını sağlayacak ilim adam(lar)ı onun içinden çıkacağı için önemlidir.

Bugün Müslüman dünyasında modernite (ve post-modernite) okumaları yapılmakta, fakat düzeyli eleştiriler yapılamamaktadır. Bunun iki ana nedeni vardır. İlki, Müslümanların kendi dinlerini iyi bilmemeleridir. Bu yüzden de, yoğun modernite okumaları yaptıklarında, çoğunlukla moderniteye teslim olmaktadırlar. İkincisi ise, modernite okumalarının eksik olmasıdır. Müslümanlar, moderniteyi iyi tanımadıkları için, onun İslam’la çelişen yönlerini de görememekte ve nihayet, çoğunlukla onu içselleştirme yanlışına düşmektedirler.

Bu önemli sorunu aşmanın yolu, bir ‘eleştirel kitle’nin oluşmasına çalışmaktır. Bu kitle, ‘İslam ve Modernite’ tartışmasını, kişiler, olaylar ve kavramlar düzeyinde yapabilecek bilgiye sahip olacaktır. Ancak böylesi bir düzey yakalanabildiğinde, o toplumda ‘anlamlı’ bir ilmi tartışmanın sürdürülebileceği söylenebilir. Örneğin, felsefe okumaları yapılıyorsa, Kindi’nin, Farabi’nin, İbni Sina’nın, İbni Rüşd’ün vs. yaklaşımları, düşünce sistematikleri, otobiyografileri, savundukları fikirler ile siyasal duruşları arasındaki ilişki vs. bilinmeli ve doğru anlaşılmalıdır. Aynı şey, hiç kuşkusuz, modernite okumaları için de geçerlidir. Örneğin, bir ‘özgürlük’ tartışması yapılıyorsa, eleştirel kitlenin üyeleri, Mill’i bilmeli, onun hakkında tartışmayı yürütebilecek düzeyde malumat sahibi olmalı, en azından konuyla ilgili klasik eserini okuyup doğru anlamalıdır. İşte ‘eleştirel kitle’nin bilgi düzeyi, asgari olarak, böyle olacaktır.

Bununla birlikte, Düşüncenin Okullaşması için gerekli olan bilgi düzeyi farklıdır. Bu düzeyi, ilimde derinleşmiş kişiler yakalayabilir. Fakat bu düzeye ulaşmak için de öncelikle ‘eleştirel kitle’nin varlığı gerekir. Eleştirel kitle, düşünceyi okullaştıracak kişi veya kişileri ortaya çıkaracak zemini hazırlayacaktır. Bu zemin üzerinde sağlıklı bir şekilde yürüyen tartışma, bir süre sonra, ürününü verecek ve nihayet düşünce okullaşacaktır.